Fort Wielka Księża Góra w Wielkich Lniskach

/ 02/05/2023

Od dawna czułem, że Grudziądz – mimo zniszczeń wojennych w 1945 roku sięgających ponad 60% zabudowy – jest miastem niezwykle ciekawym i inspirującym, zachęcającym do odwiedzin i poznania. A do największych skarbów Grudziądza należą liczne obiekty twierdzy, powstającej już od końca XVIII wieku, zlokalizowane zarówno na terenie miasta, jak i jego okolic. Niektóre z nich są ogólnodostępne, niektóre w rękach wojska, a część w rękach prywatnych. Do tych ostatnich należy Fort Wielka Księża Góra (Werk Grosser Pfaffenberg; w okresie między wojennym Fort Dąbrowskiego), który miałem przyjemność zwiedzić w pierwszy majowy, słoneczny i ciepły dzień. Fort ten, budowany w etapach (od 1889 do 1914 roku) zlokalizowany jest na kulminacji wzgórza na wschód od Grudziądza (na terenie osady Wielkie Lniska, obok linii kolejowej Działdowo – Chojnice). W jego skład wchodzi szereg obiektów: wartownia, schrony piechoty, sanitarny i amunicyjny, stanowiska przewoźnych wieżyczek armat 5,3 cm (stanowiska „Fahrpanzer”), stanowiska obserwacyjne i dom wałmistrza. Swoistym „rodzynkiem” jest bateria pancerna haubic 15 cm – to jeden z 3 takich obiektów w Polsce, a zarazem najstarszy (pozostałe 2 są w Toruniu). Niestety, okres po 2000 roku, kiedy to fort został zakupiony przez prywatnego właściciela od Agencji Mienia Wojskowego, był bardzo złym czasem dla zabytku (wpisanego do rejestru w 1998 roku) – wtedy to nastąpiła jego dewastacja, kradzieże elementów stalowych. Na szczęście w 2008 roku nowy właściciel zaopiekował się zabytkiem, nie tylko go zabezpieczając, pilnując i konserwując, ale i udostępniając turystom. Zwiedzanie Fortu Wielka Księża Góra polecam każdemu, nie tylko miłośnikom militariów. Wędrówka od obiektu do obiektu (najlepiej z mapą w ręku – można ją, a także wiele innych pamiątek – kupić w kasie), wewnątrz schronów i wartowni, w poszukiwaniu ciekawych detali (np. niemieckie napisy z okresu okupacji) i oryginalnego wyposażenia (np. pozostałości wież obserwacyjnych, wyposażenie latryny, słupki graniczne fortyfikacji) stanowi niezapomnianą przygodę.

  • Miejsce: Wielkie Lniska, gm. Grudziądz, pow. grudziądzki, woj. kujawsko-pomorskie
  • Kalendarium: 1889-1891, 1894-1895, 1898-1900, 1905 – budowa; po 1907 – elektryfikacja; 1914 – rozbudowa mobilizacyjna
  • Stan: db
  • Inne: wpisany do rejestru zabytków 04.12.1998 pod numerem A/709/1-17
  • Możliwość zwiedzania: tak (informacje na www Muzeum Fort Wielka Księża Góra)
  • Źródła: zabytek.pl, Wikipedia, Muzeum Fort Wielka Księża Góra, Włodzimierz Grabowski, Tomasz Kowalski, Piotr Nowiński, Mariusz Żebrowski, Fortyfikacje Pomorza Nadwiślańskiego. Twierdza Grudziądz. Przewodnik, SGK, Grudziądz 2014; OpenStreetMap
  • Zdjęcia wykonane: 2023-05-01

Podobne wpisy

Skomentuj

Wprowadź swoje dane lub kliknij jedną z tych ikon, aby się zalogować:

Gravatar
Logo WordPress.com

Komentujesz korzystając z konta WordPress.com. ( Wyloguj /  Zmień )

Zdjęcie na Facebooku

Komentujesz korzystając z konta Facebook. ( Wyloguj /  Zmień )

Anuluj

Połączenie z %s

Ta witryna wykorzystuje usługę Akismet aby zredukować ilość spamu. Dowiedz się w jaki sposób dane w twoich komentarzach są przetwarzane.